In de expo “Cool Japan” in het MAS wijs – of beter “wees”* – ik de bezoekers graag op verschillen in denkpatronen tussen Japan en het westen, op hoe een andere kijk op dezelfde dingen kan leiden tot een andere waardering. Praktisch voorbeeld: “wabi sabi” en de visie op schoonheid. (Mijn uitleg is kort door de bocht; voor het volledige begrijpen van wabi sabi kan je beter een paar jaar naar Japan verkassen.) “Wabi” staat voor de schoonheid van het imperfecte. In het Westen golden (gelden?) symmetrie en perfectie als ultieme schoonheidsidealen. Een kleine zuurstofbel in je glas, een gevallen steek in een breiwerk, een deukje in de rand van een ronde kom: in een wereld gericht op perfectie zijn dat productiefouten, mis-baksels. Weg ermee. Japanners zien dat anders. Zij omarmen deze foutjes. Een streven naar perfectie leidt tot uniformiteit, alles wordt homogeen en gaat op in de massa; imperfectie daarentegen creëert authenticiteit, het maakt iets uniek en exceptioneel. En toont zich daarin niet de ware schoonheid? “Sabi” is de schoonheid door ouderdom. Vertel dat aan een groep senioren, laat de zin traag over je tong rollen en zie hun ogen opflikkeren. De schòòn-heid door ou-der-dom. Het zijn de uithollingen in de marmeren vloeren van kathedralen, uitgesleten door het eeuwenlange geschuifel van miljoenen bezoekers. Op kleinere schaal zijn het de krassen in je livingtafel van waar je kinderen hebben leren schrijven of met hun bestek op tafel hebben getrommeld in afwachting van de pannenkoeken, elke verjaardag opnieuw. Het is de optelsom van alle verhalen die dat voorwerp heeft doorleefd, waardoor er geen tweede bestaat. De voorbije twee weken hebben mijn lief en ik samen onze trap gerenoveerd. Verf afbijten, hout afschuren, vernissen. Het kostte bloed, zweet en tranen. (En voor wie denkt dat “Temptation Island” een relatietest is: nee, ga dan eens samen verbouwen. Dag in dag uit samenwerken, moe, vuil, met alle tegenslagen erbij. Als je daarna nog steeds zin hebt om samen cocktails te gaan drinken, dàn heb je een relatietest doorstaan.) Maar het eindresultaat is er: de mooiste trap die ik ooit heb gezien. O, er zitten fouten in. Wij zijn geen vakmensen. Maar we hebben het toch maar gedaan. Wabi. Een trap van veertig jaar oud en met de nodige putten en krassen om het te bewijzen. Veertig jaar verhalen, waarvan enkel de jongste littekens ons toebehoren. Maar desalniettemin hou ik van elke kras. Schoonheid door ouderdom. Sabi. Iets om in het achterhoofd te houden nu ook voor mij die onvermijdelijke “4” opdoemt aan de horizon…
(*De expo “Cool Japan” loopt nog tot 10 augustus 2020 in het MAS. Je kan (nog) geen gidsbeurten reserveren, maar je kan wel samen met een vriendin een tijdslot reserveren en de tentoonstelling bezoeken.)
Comments